به فرآیندی که در آن هوای تازه تامین شده از بیرون با هوای داخل برگشتی مخلوط شده و بعد از فیلتر شدن ، تنظیم دما و رطوبت آن در محیط داخل ساختمان با سرعت و جهت دلخواه توزیع می کند را تهویه مطبوع می گویند. هر دستگاه تهویه مطبوع از تعدادی اجزای داخلی (داخل ساختمان) و خارجی (خارج ساختمان) تشکیل شده که به صورت منظم و در سیکلی بسته که دائما در حال تکرار است کار می کنند. تهویه مطبوع به صورت HVAC که برگرفته از کلمات Heating Ventilation Air Conditioning است (ایرکاندیشن) نیز شناخته می شود.
امروزه يک دستگاه تهويه مطبوع علاوه بر تنظیم دمای مورد نظر، بايد قادر باشد رطوبت را نیز تنظیم و هوا را در محدوده مورد نظر به خوبی به گردش درآورد. همچنين بايد ميزان كيفيت هوای فضای مورد نظر را جهت حفظ سلامت كاربران آن (با فیلتراسیون مناسب) به سطح مطلوب برساند. طراحان سيستمهای تهويه مطبوع و تبريد پارامترهای بسياری را در طراحی در نظر می گيرند تا خواستههای كاربران و سطح آسایش استاندارد را برآورده سازند.
انواع سیستم های تهویه مطبوع خانگی
1 . انواع چیلر یا مینی چیلر به همراه بویلر موتورخانه
مسئولیت بویلرها افزایش دمای آب و ارسال آن با لوله کشی به فن کویل ها ، هواسازها و یا رادیاتورهای درون ساختمان است که در سایز کوچک می توان از پکیج گازسوز زمینی یا دیواری بهره برد.
مسئولیت چیلرها کاهش دمای آب و ارسال آن با لوله کشی به فن کویل ها و هواسازهای درون ساختمان است که در سایز کوچک می توان از مینی چیلر بهره برد.
2 . پکیج یونیت پشت بامی (روفتاپ پکیج)
پکیج یونیت پشت بامی در واقع همان چیلر هوا خنک است که هواساز نیز به آن متصل شده و هوا را پس از سرد یا گرم کردن ، با کانال هایی به درون ساختمان می فرستد. این دستگاه جزو دستگاه تهویه کانالی محسوب می شود
3 . سیستم سرمایشی و گرمایشی GHP
این دستگاه جزو دستگاه تهویه مطبوع مدرن محسوب می شود که در سال های اخیر وارد بازار شده است و مهمترین نکته در مورد GHP این است که برای گرمایش و سرمایش از سوخت گاز (گاز شهری) استفاده می کند به همراه اندکی مصرف برق.
4 . سیستم سرمایشی و گرمایشی VRF
این دستگاه نیز جزو دستگاه های مدرن محسوب شده و ساختاری تقریبا مشابه GHP دارد و با این تفاوت که به جای گاز شهری ، تماما از انرژی الکتریسیته برای گرمایش و سرمایش بهره می برد.
5 . اسپلیت و داکت اسپلیت
احتمال بسیار زیاد با ساختار دستگاه اسپلیت آشنایی دارید. داکت اسپلیت هم بسیار شبیه اسپلیت است و با این تفاوت که پنل داخلی (که در اسپلیت ها معمولا از نوع دیواری است) داکت اسپلیت ها سقفی بوده و همزمان هوای سرد یا گرم را با چندین کانال در اتاق ها و سالن ها توزیع می کند.
6 . دستگاه زنت
دستگاه زنت (Zent) با 5 دستگاهی که تا اینجا ذکر کردیم از نظر ساختاری متفاوت بوده و برای سرمایش به جای بهره بردن از کمپرسور و سیکل تبرید از فرآیند پاشش آب در مسیر هوا بهره می برد. این قضیه در سیستم کولر آبی نیز وجود دارد. یعنی دستگاه دارای پوشال هایی است که آب روی آن تزریق و با برخورد با هوا ، منجر به کاهش دمای هوا می شود. این سیستم دارای کویل آبگرم جهت گرمایش نیز است.
7 . ایرواشر
ایرواشر نیز مشابه زنت عمل می کند. در کل این دو دستگاه زنت و ایرواشر نسبت به دیگر دستگاه های تهویه (موارد 1 تا 5) عملکرد متفاوتی در سرمایش دارند.
نکات مهم در هنگام خرید سیستم تهویه مطبوع خانگی
سیستم های تهویه مطبوع دارای تنوع بسیاری می باشد با توجه به کیفیت هر یک از این سیستم ها قیمت تمام شده آن متفاوت می باشد پس باید در هنگام خرید سیستم های تهویه مطبوع بسیار دقت شود تا بهترین سیستم با توجه به نیاز ساکنین خریداری شود.
در ابتدا باید زیرساخت های ساختمان بررسی شود به طور مثال امکان کانال کشی برای سیستمهایی که نیاز به کانال دارند مانند هواساز یا داکت اسپلیت بررسی شود. مسئله دیگر که باید بسیار مورد توجه قرار بگیرد این است که قبل از از خرید این نوع از تجهیزات باید با کارشناسان و متخصصین با تجربه و متخصص مشورت شود تا ظرفیت سرمایش و گرمایش مورد نیاز واحد مسکونی محاسبه گردد تا بهترین دستگاه مناسب با آن واحد انتخاب شود.
با توجه به افزایش قیمت برق باید از سیستمهای تهویه مطبوعی استفاده شود که حدالامکان در مصرف برق صرفه جویی شود. به طور مثال میتوان از تکنولوژی اینورتر در سیستم های تهویه مطبوع همچون داکت اسپیلت، اسپیلت، مینی چیلر و … استفاده کرد.
یکی دیگر از از مواردی که باید در هنگام خرید آن توجه شود مسئله گارانتی محصولات است که باید محصولاتی با گارانتی مطمئن خریداری شود تا در صورت بروز مشکل از هزینه های ثانویه جلوگیری گردد.
تهویه مطبوع منازل
در تهویه مطبوع منازل باید شرایط مختلف را از جمله دما، رطوبت، کیفیت و تمیزی هوا و … کنترل کنیم. پس تهویه مطبوع در منازل مسکونی تنها خنک کردن هوا نمی باشد. دستگاه های تهویه مطبوع می تواند بر روی سلامتی ساکنین نیز تاثیر گذار باشد. به طور مثال قرار گرفتن در معرض گرد و غبار می تواند باعث بیماریهای تنفسی گردد.
امروزه در شهرها مردم بیشتر در آپارتمان های کوچک زندگی می کنند و برای آنکه فضاهای کوچک این واحد های مسکونی تهویه مناسب داشته باشند باید از سیستمهایی که برای این واحد ها مناسب است و هزینه زیادی ندارد، استفاده شود.
عوامل مختلف بر روی ظرفیت سرمایش و گرمایش سیستم تهویه مطبوع منازل تاثیر گذار است که می توان مساحت واحد مسکونی، تعداد اتاق ها، تعداد در و پنجره ها، ارتفاع سقف، شهر محل قرارگیری آپارتمان و … را نام برد.
در هنگام انتخاب سیستم تهویه مطبوع باید ظرفیت دستگاه با ظرفیت واحد مسکونی برابر باشد. اگر ظرفیت بیشتر از ظرفیت منزل انتخاب شود امکان دارد خانه به سرعت خنک شود، ولی رطوبت آن به خوبی کاهش نیابد و وجود رطوبت زیاد در خانه امکان رشد قارچ را افزایش می دهد.
در صورتی که ظرفیت دستگاه نسبت به ظرفیت واحد مسکونی کمتر باشد عملکرد دستگاه به درستی رخ نمی دهد و خانه دیرتر خنک می شود یا اصلاً خنک نمی گردد. به همین علت بهتر است قبل از خرید دستگاه های تهویه مطبوع ابتدا با کارشناسان مجرب و فنی صحبت کنید و ظرفیت دستگاه مشخص گردد تا بهترین دستگاه برای واحد مسکونی انتخاب شود که هزینه خرید و مصرف برق آن بهینه باشد
اهمیت تهویه مطبوع
به دلیل اینکه بخش عمده ای از زندگی انسان در داخل ساختمان ها می گذرد، ایجاد بهترین شرایط از نظر دما، رطوبت و… در داخل ساختمان می تواند بر روی رفتار و زندگی انسان تاثیر بگذارد. ایجاد شرایط مطلوب در داخل ساختمان ها چه محل زندگی یا محل کار یا… باشد اهمیت بسیاری دارد و به همین دلیل تهویه مطبوع ساختمان ها بسیار مهم می باشد و باید با توجه به نوع فعالیت بهترین دستگاه تهویه مطبوع انتخاب و تجهیز گردد.